لاحیه کریدیت

*لايحه سيستم کريدت مؤسسات تحصيلات عالي افغانستان *

*مقدمه:

*سيستم کريدت امروز به حيث يک سيستم موثر و پيشرفته تحصيلي در اکثر کشورهاي جهان مورد پذيرش و تطبيق ميباشد.اينک بار ديگر در آستانه بازسازي سيستم تحصيلات عالي در کشور و گستردگي روزافزون ارتباطات اکادميک پوهنتون ها و مؤسسات تحصيلات عالي کشور هاي مختلف نياز مبرم ديده ميشود تا تطبيق اين سيستم که از سمستر بهاري سال 1384 آغازگرديده است به تدريج به پايه اکمال برسد.هدف اساسي تطبيق و کاربرد اين سيستم آن است تا فعاليت و سهم گيري محصل درجريان عمليه آموزش بيشتر انکشاف و تقويت حاصل نمايد و سيستم تحصيلات عالي در کشور با معيار هاي جهاني همخواني کسب کند زيرا اين سيستم محصل را ازحالت انفعالي بيرون آورده و به عنصر فعال و صاحب اختيار در روند آموزش مبدل ميسازد.

 در اين سيستم فرصت هاي واقعي در جهت صرفه وقت و پيشرفت سريع براي محصلان سخت کوش فراهم ميگردد و معيار هاي دقيق فعاليت و مساعي محصلان به کار گرفته ميشود.در اين سيستم که به جاي ديکته و مطالبه تبعيت به ارائه لکچر ها و تدوير مباحثات ومناقشات مثمر و سودمند ترجيع داده ميشود مسئوليت و فعاليت استادان نيز گستردگي بيشتر کسب مي نمايد. لازم است شيوه هاي کهنه و کليشه ئي پيشبرد درس ها مورد بازنگري قرار گيرد و از اتکاي محض بالاي يک کتاب درسي جداً انصراف به عمل آيد. بايد وظيفه استادي به وظيفه تمام وقت هر عضو کادر علمي پوهنتون ها مبدل گردد بايد در تمام ديپارتمنت ها سيستم منظم ارزيابي و بازنگري مواد درسي و روش اتخاذ تدابيراضافي جهت ارتقاي سطح فعاليت هاي علمي آنها معمول گردد شيوه ها موثربرقراري و تحکيم روابط اکادميک و همکاري علمي ميان ديپارتمنت هاي مختلف و پوهنحي ها به وجود آيد تا محصلان براي تکميل نصاب برنامه درسي خويش بتواند از تنوع انتخاب مستفيد شوند.

*تعريفات *

*الف: کريدت** Credit **:* کريدت يک واحد درسي است که بر اساس آن نصاب دوره تحصيلي با  تفکيک سمستر و همچنان سهم هر مضمون در نصاب مذکور تعيين ميشود يک کريدت (??) ساعت درسي و يا معادل آن در يک سمستر ميباشد.

*ب: مضامين اساسي **Basic Subjects**:* به مضاميني گفته ميشود که آموزش آنها براي ورود به اصل رشته لازمي ميباشد و تهداب معلومات اختصاصي را تشکيل ميدهند.

*ج: مضامين حتمي تخصصي . ** Professional Subjects compulsory**:* به  مضامين رشتوي  گفته ميشود که ضرورت حتمي و غير قابل تعويض رشته مورد نظر را ميسازد.

*د: مضامين اختياري **Optional Subjects**:* به مضاميني گفته ميشود که محصل از ميان چند الترنتيف يا بديل که به نحوي از انحا به رشته تحصيلي شاگرد ارتباط داشته و توسط پوهن?ي در پروگرام تحصيلي گنجانيده شده باشد يک يا چند مضمون آنرا انتخاب مي نمايد.

*ه: مضمون پيش شرط **Prerequisite**:* عبارت از مضموني است که  بعد ازتکميل آن محصل ميتواند به مضمون يا مضامين بعدي که اين مضمون پيش شرط آن است ثبت نام مينمايد.

و: مضامين پوهنتون شمول: عبارت از مضاميني است که در تمام پوهنحي هاي مؤسسات تحصيلات عالي تدريس مي گردد.

*ز: کود نمبر **Code No**:* نشانه يي متشکل از اعداد و حروف است که براي شناسائي هر مضمون وارتباط آن با ديپارتمنت و پوهنحي معين بکار ميرود.

*اساسات *

*ماده اول: *

1. دوره ليسانس در مؤسسات تحصيلات عالي افغانستان حد اکثر چهار سال و

دوره ماستري يک و نيم الي دوسال ميباشد.

2. حد اکثر سال هاي تحصيلي براي پوهنحي هاي علوم طبي و تخنيکي بعد ازتکميل نصاب درسي آنها تعيين ميگردد.

*ماده دوم:

*دوره ليسانس شامل حداقل 145 کريدت و دوره ماستري شامل حداقل 45 کريدت ميباشد.

*ماده سوم:

*هر سال تعليمي شامل دو سمستر ميباشد و هر سمستر بدون امتحانات (16) هفته درسي را در بر ميگيرد به اين ترتيب يک کريدت برابر (16) ساعات درسي در يک سمستر و يا يک ساعت درهفته ميباشد دو ساعت تطبيقات و يا لابراتوار و يا سه ساعت ستاژ يعني کار ساحوي معادل يک ساعت درسي دانسته  ميشود.

*ماده چهارم:

*مضامين دوره ليسانس به مضامين اساسي، مضامين حتمي تخصصي، مضامين اختياري ومضامين پوهنتون شمول  تقسيم ميشوند. مضامين اساسي بايد حد اکثر %30، مضامين حتمي تخصصي حداقل  %50 و مضامين  اختياري به شمول مضامين پوهنتون شمول %15مضامين دوره ليسانس را احتوا نمايد.   پايان  نامه يا مونوگراف  و يا  سيمينار

 %5    را تشکيل ميدهد.

*ماده پنجم:

*تعيين فهرست هر يک از کتگوري هاي مضامين اساسي، مضامين حتمي اختصاصي، مضامين اختياري، مضامين پوهنتون شمول و تکوين نصاب درسي از صلاحيت ديپارتمنت ها بوده و بعد از تائيد شوراي علمي پوهنحي مرعي الاجرا ميباشد.

*ماده ششم:

*يک ساعت درسي 50 دقيقه محاسبه ميشود.

*ماده هفتم:

*يک مضمون در عين روز بيشتر از دو ساعت تدريس نمي گردد کار هاي تطبيقات استثنا در يک روز تا سه ساعت و کار هاي ساحوي ميتواند تمام روز باشد.

*ماده هشتم:

*يک مضمون يا کورس حد اکثر داراي پنج کريدت ميباشد.

*شموليت و انتخاب *

*ماده نهم: *

1. مکلفيت درسي محصل در يک سمستر (18-21) کريدت ميباشد.

2. محصل تا دو هفته پس از ثبت کريدت ها در ديپارتمنت مربوط ميتواند ازتعقيب يک يا دو مضمون صرف نظر نمايد به شرط آنکه تعداد کريدت ها ازحداقل (18 کريدت ) پائين تر نيايد.

*ماده دهم:

*استادان و ديپارتمنت هاي مربوط مکلف به ترتيب و اعلام کورس هاي قابل ارائه همرا با پاليسي کورس براي هر  مضمون قبل از شروع سمستر ميباشند پاليسي کورس بايد استادان مربوط، عناوين مفردات برنامه درسي، روش پيشبرد درس، روش ارزيابي و ديگر معلومات هاي ضروري را احتوا نمايد.

*ماده يازدهم:

*در پيشبرد کورس حداکثر کوشش به عمل آيد تا سهمگيري و فعاليت محصل انکشاف داده شود به اين منظور به عوض ديکته از ارائه لکچر، تدوير مناقشات، ارائه سمينار ها و افزايش کار هاي خانگي استفاده به عمل آيد.

*ماده دوازدهم:

*محصل بايد حد اکثر تا ختم هفته اول بعد از شروع سمستر براي کورس هاي نصاب کريدت ثبت نام نمايد کورس هاي که يک محصل در هر سمستر بايد در آن ثبت نام کند در مشوره با استاد رهنما و طبق نورم هاي مندرج در اين لايحه و ديگراسناد رهنمودي پوهنحي مربوط تعيين ميشود.

*ماده سيزدهم:

*ديپارتمنت ها موظف اند جهت فراهم آوري زمينه انتخاب براي مضامين اختياري شامل نصاب لست مضامين مربوط را تهيه و در اختيار محصل قرار بدهند.

*ماده چهاردهم: *

1. هر گاه محصل در يک و يا دو مضمون پيش شرط ناکام شود چنين مضمون يامضامين را در ايام تعطيل الي هشت کريدت تعقيب کرده ميتواند هر گاه کورس هاي مذکور به دلايل تخنيکي در تعطيلات داير شده  نتواند  در سمسترهاي بعدي با رعايت تسلسل مضامين تعقيب گردد.

در صورت ضرورت تدريس مضمون پيش شرط و مضمون بعدي آن در يک سمستر صورت گرفته ميتواند در اين حالت امتحان مضمون بعدي در صورت کاميابي درمضمون پيش شرط در ختم سمستر اخذ ميگردد.

2. براي تدوير دوباره کورسها موجوديت اقلا پنج شاگرد ضرورت ميباشد.

*ماده پانزدهم:

*محصل ميتواند براي يک سال و صرف يکبار به دلايل معقول تاجيل اخذ نمايد. دراين صورت درخواست تحريري خود را لااقل دوهفته قبل از شروع سمستر طي مراحلنمايد تقاضاي مذکور در صورت موافقه پوهن?ي مربوط و منظوري رياست پوهنتونپذيرفته ميشود.

*ماده شانزدهم:

*تعيين و تشخيص مضامين پيش شرط  در هر رشته از صلاحيت ديپارتمنت ها بوده که بعد از تائيد شوراي علمي پوهنحي شامل نصاب درسي ساخته ميشود.

*ماده هفدهم: *

1. هر مضمون داراي يک کود نمبر است که در آن دو حرف اول به انگليسي براي پوهنحي و سه عدد آخر بر نمبر اساس مضمون دلالت مي نمايد.

2. دو حرف اول کود براي مشخص نمودن پوهنحي هاي مختلف ميباشد که معمولااز دو حرف اول نام انگليسي پوهنحي تشکيل گرديده است به طور مثال براي پوهنحي هاي زراعت AG ساينس SC، ادبيات Li، تربيت بدني Pe،ستوماتولوژي St وغيره انتخاب مي گردد.

3. عدد اول بيانگر سال تعليمي و دو عدد بعدي کود مخصوص هر مضمون راافاده ميکند.

به طور مثال عدد (211) چنين مفهموم دارد. عدد اول (2) سال دوم تعليمي و دو عدد اخير (11) کود مضمون مورد نظر ميباشد اين دو عدد اخير درعين پوهنحي قابل تکرار نيست.

*ماده هژدهم: *

1. هر ديپارتمنت نظر به امکانات دست داشته خويش براي تعدادي از محصلان جديدالشمول يک استاد رهنما تعيين ميکند.

2. استاد رهنما مطابق رشته تحصيل شاگردان تعيين گرديده و مسؤول تمام امور اکادميک شاگردان خويش ميباشد.

*ارزيابي و امتحان *

*ماده نزدهم:

*تکميل نصاب حاضري در کورس حتمي ميباشد هفتاد و پنج فيصد حاضري در ساعات درسي شرط شمول در امتحان نهايي دانسته ميشود بيشتر از %25 غير حاضري در ساعات تطبيقات موجب محروميت از نمره تطبيقات ميشود.

*ماده بيستم: *

1.      نمره کاميابي براي هر مضمون % 55 ميباشد علاوه بر آن تکميل % 60اوسط عمومي در هر سمستر لازمي دانسته ميشود.

2.      اوسط نمرات چنين محاسبه ميشود: تعداد کريدت هر مضمون ضرب در نمره نهايي مضمون مذکور گرديده و  مجموع نمرات مضامين امتحان داده شده تقسيم مجموع تعداد کريدت هاي همان مضامين ميشود.

*ماده بيست و يکم:

*در ارزيابي مضامين به تشخيص استاد و يا فيصله ديپارتمنت و ديگر مقامات اکادميک مراتب ذيل در نظر گرفته ميشود.

الف:- امتحان نهائي حد اکثر % 60

ب:- امتحان صنفي، کارخانگي و فعاليت هاي داخلي صنف حد اقل % 20

ج:- تطبيقات ها حد اقل % 20

*ماده بيست و دوم: *

1. هر گاه محصل در يک يا چند مضموني که بيشتر از نصف کريدت هاي همان سمستر نباشد قادر به اخذ نمره کاميابي نه گردد در همان مضمون يامضامين ناکام محسوب ميشود مضامين مذکور در تعطيلات تا هشت کريدت

 و يا سمستر هاي بعدي با رعايت تسلسل اخذ مضامين تکرار گرفته ميشود هر گاه  به دلايل مختلف کورس هاي ضروري در تعطيلات داير شده نتواند سهولت هاي معين به خصوص براي ناکام يک مضمون فراهم گردد.

2. هر گاه محصل بيشتر از نصف کريدتهاي يک سمستر را تکميل نموده باشد، اوسط نمرات امتحان آن بعد ازتکميل کريدت هاي باقي مانده محاسبه ميگردد.

3. هر گاه محصل در تمام مضامين امتحان داده شده نمره کاميابي گرفته واما اوسط معينه را پوره نکرده باشد، در آن صورت براي پوره کردن اوسط نمرات، مضموني را که در آن کمترين نمره کاميابي را اخذ نموده دوباره  امتحان بدهد  و در صورت که باز هم اوسط معينه را پوره کرده نتواند برايش اخطار داده ميشود.

4. هر گاه محصل در يک مضمون (به استثناي مضامين اختياري و پوهنتون شمول) که براي بار اول در آن ناکام مانده، براي بار دوم نيز نمره ناکامي اخذ نمايد، همان سمستر را بار ديگر تکرار مي نمايد. براي ناکامان مضامين اختياري و پوهنتون شمول سمستر يک چانس ديگر طي حد اکثر دو هفته بعد از امتحانات داده مي شود.

5. هر گاه نتيجه امتحان نهائي مضمون از جانب استاد ناتکميل (Incomplete)راپور داده شده باشد(يک قسمت امتحان چون امتحان صنفي، کار خانگي،تطبيقات و يا امتحانات نهائي را تکميل نکرده باشد) اوسط مجموعي همان

سمستر اين محصل تا تکميل نتيجه همان مضمون محاسبه نمي گردد. تکميل مضمون (Incomplete) راپور داده شده بايد تا آغاز سمستر بعدي صورت گيرد.

*ماده بيست و سوم: *

1. محصل زماني به سمستر بالاتر ارتقا مي نمايد که نصف کريدت هاي ثبت شده در آن سمستر را تکميل نمايد.

2. ناکام، محروم و غائب امتحان در بيشتر از مناصفه کريدت هاي يک سمستر که محصل در آن ثبت نام کرده، ناکام همان سمستر محسوب مي گردد.

*ماده بيست و چهارم:

*  دو مرتبه ناکامي در عين سمستر سبب اخراج مي شود.

*ماده بيست و پنجم:

* عدم تکميل اوسط عمومي سمستر در نوبت اول سبب اخطار و در نوبت دوم در صورتکه در دو سمستر پيهم صورت گرفته باشد سبب اخراج از تمام دوره تحصيل ميگردد.

*ماده بيست و ششم:

 *هر گاه محصل سال اخير در يک يا دو مضمون ناکام گردد که امکان تعقيب مکررآن در تعطيلات موجود نباشد، به تشخيص استاد مضمون استثناء وظيفه اکادميکي ديگري برايش محول مي گردد. وظيفه مذکور بايد با حجم فعاليت براي تعقيب کورس به صورت متناسب تعيين مي شود.

*ماده بيست و هفتم:

*تشريح نمرات کاميابي که از A الي D ميباشد قرار ذيل است:

(A+  ) ??  -   ???

(C+ )  ??  -   ??

(A    )   ??  -

??                                                         (C  )   ??

-   ??

(B + )  ??  -

??                                                          (D +)  ??

-  ??

(B    )  ??  -  ??

(D    )  ??  -  ??

نمرات کمتر از (??) ناکام محسوب گرديده و به حرف (F   ) نشان داده ميشود.

*ماده بيست و هشتم:

*اين لايحه داراي بيست و هشت ماده بوده و بعد از توشيح وزير تحصيلات عالي

نافذ ميباشد.